5.2.7

1. Drøft om Ellen skal straffast for å ha slått Randi.

   Spørsmålet er om Ellen kan straffast for kroppskrenking ved at ho har slått Randi under ein fotballkamp. Dersom handlinga er straffbar, blir det også spørsmål om det er brot på straffelova § 271 som kroppskrenking eller § 273 som kroppsskade. Det kan også tenkjast at det er kroppskrenking med blått auge (kroppsskade) som uforsettleg følgje, jf. § 272, jf. § 24.

   Sidan skaden kom under ein fotballkamp, kan ein spørje om Ellen kan frifinnast fordi Randi har samtykt, jf. straffelova § 276, til den valdsutøvinga som ofte skjer undervegs i ein fotballkamp. Slettan skriv om dette på side 155: «Den som deltar i sport, har samtykket i den form for voldsutøvelse som skjer innenfor spillets regler. Og trolig må samtykket som hovedregel antas å omfatte også bevisste regelbrudd som ikke overstiger det normale forløpet av en kamp, slik som ulovlig takling av en angriper i scoringsposisjon.»

   Men den som forsettleg taklar for å skade ein medspelar, kan ikkje skyte seg inn under reglane om samtykke. Slike handlingar blir ramma av straffelova. Likevel har det ikkje – så vidt eg har funne ut – vore slike saker ved domstolane i Noreg, men det har vore ein del tilfelle der søksmål har vore diskutert.

   Sjølv om slaget var ei straffbar kroppskrenking, kan handlinga gjerast straffri på grunn av provokasjon, jf. § 271(2) bokstav b. Det er som regel ein grunn til at fotballspelarar slår. Dersom slaget var meint som gjengjelding for ei tidlegare kroppskrenking eller ei særleg provoserande ytring, kan Ellen sleppe unna straff. Oppgåva opplyser om at Ellen slo etter ei takling frå Randi. Dersom denne taklinga var i strid med spelereglane, ligg det truleg føre grunn til å frikjenne på grunn av provokasjon. Konklusjonen min er derfor at Ellen skal frikjennast.

   Subsidiært, som straffbar og uprovosert handling etter § 271, kan det vurderast om handlinga skal subsumerast som grov kroppskrenking. Det føreset at handlinga hadde «til følgje sterk smerte, skade …».

   Eit blått auge blir vanlegvis rekna som kroppskrenking, men det kan vere kroppsskade dersom auget fekk ein usedvanleg fargeprakt. Dersom Ellen skal straffast for grov kroppskrenking, må ho kunne klandrast som aktlaus for ikkje å ha forstått at slaget kunne få ei så alvorleg følgje, jf. § 24 om uforsettlege følgjer. Spørsmålet om aktløyse vil vere avhengig av ei skjønnsmessig vurdering av styrken på slaget og karakteren det hadde. Vi manglar nærmare opplysningar, og eg går ut frå at Ellen ikkje kan straffast for grov kroppskrenking.

2. Drøft om Ellen skal straffast for å ha slått dommaren.

   Spørsmålet blir om Ellen kan straffast for kroppskrenking ved å ha slått ned dommaren, jf. § 271. Ellen kan ikkje skyte seg inn under reglane om samtykke når det gjeld dommaren. Det ligg heller ikkje føre opplysningar om provokasjon, til dømes om urett dømming. Å slå ned dommarar er noko som ikkje høyrer til den normale utviklinga i ein fotballkamp. Ellen kan derfor straffast for kroppskrenking etter straffelova § 271.

   Broten nase blir som regel vurdert som kroppsskade, sjå til dømes RT-1991-1538 og RG-1997-1253. Ingen av desse dommane dreier seg om fotballkampar. Det gjeld som regel valdsutøving i drosjekøar og på utestader.

   Ellen tok i det minste ein bevisst risiko for å skade dommaren da ho slo. Ho må derfor bli kalla aktlaus med omsyn til følgja, jf. § 24. Slaget hadde ein tvilsam grunn, men var prega av å vere eit overfall, jf. § 272(1) bokstav a. Ellen kan derfor straffast for grov kroppskrenking (kroppskrenking med skade som uforsettleg følgje), jf. § 272.

   Dersom Ellen hadde forsett om å skade dommaren, kan ho straffast etter § 273. Ho hadde neppe hensiktsforsett, men både sannsynsforsett og eventuelt forsett kan vere aktuelle. Dersom Ellen slo hardt mot andletet til dommaren og tenkte «det er mogleg han blir skadd, men sjølv om det skulle vere tilfellet, slår eg likevel», ligg det føre eventuelt forsett. Ein streng aktor kan godt tenkjast å prosedere for kroppsskade. Eg tviler på at ho kan domfellast etter ein slik tiltale.

5.2.8

Straff for drap etter § 275 føreset at gjerningspersonen drep ein annan. Ordlyden «ein annan» skal tolkast i forhold til gjerningspersonen. Ein annan kan derfor berre vere eit menneske. Det er derfor ikkje heimel for å straffe Petter for drap. Han kan likevel bli straffa for skadeverk etter § 351 som bestemmer straff for den som øydelegg ein gjenstand som høyrer til ein annan. Ein hund er juridisk sett ein gjenstand.

5.2.9

Oppgåva reiser spørsmål om Jensen kan straffast for drap, jf. straffelova § 275. Da må Jensen ha drepe Hansen.

Drapshandlinga etter § 275 kan vere unnlating og passivitet. Det er stadfesta av rettspraksis, mellom anna i RT-1978-147 (Ikkje-hjelp-dommen), der ein ung og ein eldre mann var ute på sjøen i ein motorbåt. For å forsvare seg mot seksuelle tilnærmingar slo den yngre mannen den eldre slik at den eldste mannen fall i vatnet og drukna. Høgsterett dømde for forsettleg drap fordi han drog frå staden og lét vere å trekkje offeret opp av vatnet.

Ein kan etter dette konstatere at straffelova § 275 gir heimel for å straffe for drap i eit tilfelle som dette.

Spørsmålet blir om Jensen skal frikjennast på grunn av nødrett, jf. § 17. Regelen gjer ei elles straffbar handling lovleg når det mellom anna er for å redde eige eller andre sitt liv frå ein fare for skade som ikkje kan avverjast på ein annan rimeleg måte. Det er opplyst at dei hadde sloppe opp for mat, og at situasjonen var farleg. Skal Jensen frikjennast, må situasjonen ha vore så livsfarleg at det ville vore den sikre død å hjelpe Hansen. Dette blir ei skjønnsmessig vurdering av ein situasjon som er litt sparsamt skildra i oppgåva. Situasjonen kan likevel minne om nødssituasjonar under klatreekspedisjonar til Mount Everest, der den som ikkje kan ta vare på seg sjølv i dødssona, ikkje kan rekne med hjelp frå andre. Eg går ut frå at vi har å gjere med ein liknande situasjon her, og at Jensen ikkje kunne redde Hansen utan å utsetje seg sjølv for den sikre død. Jensen skal derfor frikjennast på grunn av nødrett.

Dersom det ikkje ligg føre nødrett, vil vilkåra om tilrekneleg sinnstilstand og forsett vere oppfylte. Utan nødrett vil Jensen bli straffa for drap.

5.2.10

Eg drøftar først spørsmålet om Erling kan straffast for forsettleg drap etter straffelova § 275.

Det er ingen tvil om at Erling drap Pamela. Det er derfor heimel i § 275 for straff. Straffridomsgrunn og tilrekneleg sinnstilstand er ikkje eit aktuelt tema å drøfte her. Spørsmålet blir om skuldkravet er oppfylt.

Skuldkravet er forsett, jf. § 21, jf. § 22. Erling drap ikkje med hensikt. Det er nærmast like sikkert at han ikkje hadde sannsynsforsett. Det er heller ikkje opplysningar som kan tyde på eventuelt forsett. Erling skal derfor frikjennast for drap.

Neste spørsmål er om Erling kan straffast for aktlaust å ha vore årsak til Pamelas død, jf. straffelova § 281. Straffansvar etter denne regelen krev at Erling er å bebreide for ikkje å ha forstått at noko kunne døy av den fisken han serverte.

Oppgåva tyder på at han såg for seg ein viss risiko for at gjestene kunne bli matforgifta, men han tenkte ikkje tanken om at nokon kunne døy. Ein kan klandre han for at han ikkje var meir forsiktig da han oppdaga at fisken lukta, men det er å trekkje bebreidingane for langt å krevje at han burde forstått at maten kunne føre til dødsulykke. Eg går ut frå at Erling også må frikjennast for aktlaust drap.

Det kan også vurderast om tiltalen kan reduserast til kroppskrenking eller aktlaus kroppsskade, jf. §§ 272 og 280, men også her sviktar vilkåret om forsett. Aktlaus kroppskrenking er ikkje straffbar.

5.2.11

Læraren har løysingsforslag.

5.2.12

Læraren har løysingsforslag.

5.2.13

Læraren har løysingsforslag.

5.2.14

Læraren har løysingsforslag.